Overgewicht in kinderen is een snel groeiend probleem. De schatting is dat 41 miljoen kinderen jonger dan 5 jaar al aan overgewicht lijden. Dit heeft niet alleen lichamelijke en psychisch/sociale consequenties voor deze kinderen, maar overgewicht gedurende de kindertijd is ook een belangrijke predictor voor obesitas als volwassene.

Verenigd Koninkrijk: overgewicht in kinderen van 4 en 5 jaar

In het Verenigd Koninkrijk zijn momenteel een kwart van de kinderen die school beginnen (4 en 5 jarigen) te zwaar. Tegen de tijd dat de kinderen de basisschool verlaten hebben nog meer kinderen overgewicht.

Vandaar dat het doel is om overgewicht in kinderen terug te dringen met interventie als ze aan de basisschool beginnen.

Obesitas in kinderen voorkomen door een gezonde leefwijze en meer lichamelijke activiteit

Dit onderzoek is gepubliceerd in het British Medical Journal en de titel is

Effectiveness of a childhood obesity prevention programme delivered through schools, targeting 6 and 7 year olds: cluster randomised controlled trial (WAVES study)

Hier is de link.

Doel van dit onderzoek

Dit onderzoek maakt deel uit van de West Midlands ActiVe lifestyle and healthy Eating in School children (WAVES) studie. Een heel aantal onderzoeken maken hier deel vanuit en deze studie loopt dan ook al sinds 2005.

Het doel van deze specifieke  studie was om door interventie via school te zorgen dat kinderen een gezondere levensstijl zouden krijgen, zodat overgewicht in kinderen kan worden teruggedrongen.

De kinderen waren aan het begin van de studie 5 en 6 jaar en aan het einde van de studie 8 en 9 jaar. De kinderen en ouders werden aangemoedigd om meer fruit en groente te eten (ondermeer door kooklessen) en een actievere leefstijl te ontwikkelen.

Vooral kinderen van etnische minderheden werden geselecteerd om aan deze studie mee te doen. Vervolgens werden de kinderen random ingedeeld in de treatment groep (interventie groep) en in een controle groep.

Onderzoek gegevens

De studie was een cluster randomised controlled trial.

Uiteindelijk werden 1392 kinderen van 5 en 6 jaar oud random aangewezen om aan dit onderzoek mee te doen in de interventie (treatment) groep en 732 kinderen vormden de controle groep.

Tijdens de eerste follow-up van het onderzoek (na 15 maanden) waren er nog 1249 kinderen over in de interventie groep en nog 675 kinderen in de controle groep. Tijdens de tweede follow up (na 30 maanden) waren er nog 1145 kinderen in de interventie groep en nog 621 kinderen in de controle groep.

Hoe werd de levensstijl beïnvloed?

De kinderen werden aangemoedigd om gezond te eten en dagelijks lichamelijk actief te zijn. Zo werd gedurende school, dagelijks gezorgd dat de kinderen een half uur lichamelijk actief konden zijn.

Er werden ook workshops georganiseerd voor de kinderen en ouders om gezond te leren koken gedurende schooltijd.

Bovendien was er een 6 weeks programma in samenwerking met de Aston Villa voetbalclub georganiseerd met van allerlei activiteiten op het gebied van lichamelijk actief zijn en gezond eten.

Daarnaast werden families gedurende een half jaar regelmatig per post uitgenodigd voor verschillende sportieve activiteiten.

Wat was het resultaat?

Als het interventieprogramma succesvol zou zijn, dan zou je verwachten dat er statistische significante verschillen zijn tussen de kinderen in de interventie groep en kinderen in de controle groep. Je zou dus verwachten dat er in de interventie groep minder kinderen te zwaar zouden zijn (het overgewicht in deze kinderen zou verminderd moeten zijn) vergeleken met de controle groep.

De onderzoekers verzamelden aan het begin van het onderzoek en op periodieke intervallen informatie over een aantal indicatoren met betrekking to gewicht en gezondheid, waaronder:

1. BMI
2. omtrek van het middel
3. calorie inname
4. bloeddruk

De uitkomst van het onderzoek was dat er geen statistisch significante verschillen waren tussen de interventie groep en de controle groep. De interventie resulteerde dus niet in een gezondere levensstijl en gezondere en slankere kinderen. De interventie had statistisch gezien geen effect. Overgewicht in kinderen in de interventie groep was niet verbeterd vergeleken met de controle groep.

En nu?

Het doel van deze studie was om een gezonde leefstijl te promoten onder deze jonge kinderen en hun familie. Dit zou dan resulteren in het terugdringen van overgewicht in kinderen.

Maar wat is een gezonde leefstijl?

Ik denk dat iedereen het erover eens is dat het goed is om meer te bewegen, meer fysiek bezig te zijn. Echter, het andere deel van deze studie was om de kinderen en hun families aan te moedigen om meer groente en fruit te eten.

In elk geval in deze studie, heeft dat dus niet het gewenste effect gehad. Dit kan zijn omdat de kinderen en de ouders het advies niet opvolgden of dat ze het wel opvolgden maar daardoor niet afvielen.

Wat kunnen we hiervan leren? De onderzoekers concluderen dat interventie via school niet werkt en dat interventie veel breder moet plaatsvinden. Engeland heeft inmiddels al belasting op frisdrank hoog in suiker ingevoerd, maar daar is het verder bij gebleven.

Huidig Engels voedingsadvies: the Eatwell guide van de NHS

Het advies van de NHS (Engelse National Health Service) is om vooral veel koolhydraten te eten. Je kan het vinden in de Eatwell guide.

1. eet 5 porties groente of fruit per dag (dit mag vers, ingevroren, blik, gedroogd of sap zijn)
2. baseer je maaltijden op zetmeelrijk eten, zoals aardappelen, brood, rijst of pasta (dit moet 1/3 deel van alles wat je eet zijn, het liefst de volkoren variant nemen waar mogelijk)
3. neem wat zuivel of alternatieven voor zuivel zoals soja melk. Neem producten die zo laag mogelijk in vet zijn (bijvoorbeeld melk met 1% vet)
4. eet wat bonen, peulvruchten, vis, eieren, vlees of een andere bron van eiwitten. Peulvruchten zijn een goed alternatief voor vlees, want ze bevatten minder vet en meer eiwit en vezels. Kies mager vlees en mager gehakt en geen bewerkt vlees zoals worstjes, ham en spek. Eet minimaal 2x per week vis, waarvan 1x vette vis (makreel, zalm, etc.)
5. eet een kleine hoeveelheid onverzadigde olën en spreads want die zijn gezonder. Gebruik plantaardige oliën, raapzaadolie, olijfolie of zonnebloemolie. Gebruik niet te veel, want ook deze oliën zijn hoog in calorieën.
6. drink genoeg  drink 6-8 glazen per dag, dit kan water, magere melk, drank met minder of geen suiker, vruchtensap en smoothies etc. zijn. Neem niet meer dan 150 ml vruchtensap of smoothies per dag want dat is slecht voor je tanden.

Als je eten en drinken dat veel vet, zout of suiker neemt, neem dat dan minder vaak en in kleine hoeveelheden, want je hebt dit soort eten niet nodig als deel van een gezond dieet, aldus de Eatwell guide.

Leefstijl veranderen?

In de studie was het doel om de leefstijl van de kinderen (en hun familie) te veranderen. Het doel was om de kinderen (en familie) meer groente en fruit te laten eten. Het idee hierachter (waarschijnlijk gebaseerd op de Eatwell Guide) was dat dit overgewicht in kinderen zou terugdringen.

Het probleem is natuurlijk dat niet alle groente en fruit even goed zijn. Vooral niet als het doel is om af te vallen. Veel soorten groenten en bijna alle soorten fruit bevatten veel koolhydraten. Het is dus belangrijk om onderscheid te maken tussen verschillende soorten groente en de consumptie van koolhydraat-armere groenten aan te moedigen. Als je te dik bent en veel koolhydraatrijke groenten en fruit eet, zul je je steeds hongerig blijven voelen en niet afvallen. Je krijgt namelijk nog steeds te veel suikers binnen.

Als je mensen wilt aanmoedigen om hun leefstijl te veranderen dan moet je dus toch gaan kijken naar hoeveel en welke koolhydraten ze eten. Koolhydraat-arme diëten gecombineerd met een adequate eiwit-inname en vet-inname hebben bij veel mensen tot gewichtsverlies geleid. Er mag dus verwacht worden dat dit ook overgewicht in kinderen zou kunnen terugdringen.

Koolhydraat-arm eten als deel van een gezonde leefstijl

Als je succesvol overgewicht in kinderen wilt aanpakken, moet je inderdaad de leefstijl van zowel de kinderen als de ouders veranderen. Om een blijvende verandering te weeg te brengen, is het natuurlijk belangrijk dat eten niet alleen gezond, maar ook lekker is.

Een leefstijl veranderen is iets blijvends, het is niet even afvallen en dan weer terug naar af. Als het zo eenvoudig zou zijn, dan zouden afslank producten zoals Prodimed zorgen voor blijvend slanke mensen.

Het prettige van koolhydraat-arm eten is dat het heel lekker en veelzijdig kan zijn. Het kan dus zeker deel uitmaken van een gezonde leefstijl. Helaas maakt een koolhydraat-arm dieet geen deel uit van de WAVES studie.

Wanneer gaat het officiële voedingsadvies eindelijk veranderen?

Veel mensen denken nog steeds dat verzadigd vet slecht is en veel fruit prima is.

Op een ouderavond gaf iemand van de GGD ouders van middelbare scholieren voedingsadvies. Onder meer werd verteld dat kinderen in de groei (pubers) vooral ook margarine moeten eten, want dan krijgen ze voldoende vitamine D binnen. Margarine is gemaakt met plantaardige oliën en er is steeds meer bewijs dat die weleens een hele reeks aandoeningen in ons lichaam zouden kunnen veroorzaken.

Er is dus nog ontzettend veel onwetendheid bij de mensen die voedingsadviezen geven. Het is dan niet vreemd dat we steeds meer zieke en te dikke mensen krijgen en dat de zorgkosten de pan uit rijzen.

Het is tijd dat mensen de juiste informatie krijgen, gebaseerd op robust wetenschappelijk onderzoek niet door de voedingsindustrie beïnvloed, zodat ze weloverwogen beslissingen kunnen nemen!