Wil je graag weten welke plantaardige oliën op het keto dieet gebruikt kunnen worden? En wil je weten waarom verreweg de meeste zaad-oliën zo ongezond zijn?
Op het keto dieet zijn vetten je belangrijkste voedingsbron, bovendien probeer je zo gezond en natuurlijk mogelijk te eten. Gezonde vetten spelen daarom een belangrijke rol op het keto dieet. De meeste zaad-oliën zijn echter helemaal niet gezond.
Plantaardige oliën op het keto dieet
Plantaardige oliën: het klinkt zo natuurlijk …
De meeste plantaardige oliën zijn zaad oliën. Zaadolie is een plantaardige olie die wordt verkregen uit het zaad van een plant, in plaats van uit de vrucht (olijven en avocado’s zijn vruchten). Er zijn een aantal heel grote verschillen tussen zaad oliën en olie uit vruchten zoals olijven en avocado’s.
Oorspronkelijk werden zaad oliën gebruikt als smeerolie voor machines. Het was dus niet als voeding bedoeld.
Margarine en Crisco
Begin vorige eeuw werd een productie proces ontworpen waardoor je van plantaardige olie door middel van hexaan en hydrogenering de olie in een vast product kon maken. Aanvankelijk werd dit proces gebruikt om zeep te maken. Zeep lijkt een beetje op reuzel.
Proctor & Gamble besloot te proberen om dit proces te gebruiken om een alternatief voor reuzel op de markt te brengen. Dit was niet omdat het gezonder zou zijn, maar omdat het een nieuwe markt voor dit product zou zijn en er dus meer geld verdiend kon worden. Het product kwam op de markt als ‘Crisco’. Het werd gepromoot als een modern product voor de moderne vrouw.
Een soortgelijk proces werd ook rond die tijd gebruikt om margarine te produceren. Aanvankelijk was er niet veel interesse, maar dit veranderde gedurende de Tweede Wereld oorlog. Margarine was namelijk veel goedkoper dan roomboter.
Sponsoring van de Amerikaanse Hart Organisatie
De plantaardige olie industrie kreeg vervolgens een enorme boost, omdat de Amerikaanse Hart Organisatie veronderstelde dat hart-en vaatziektes door dierlijke vetten werden veroorzaakt en dat Amerikanen daarom beter konden overstappen op meervoudig onverzadigde (plantaardige) oliën.
Dit is de tijd waarin Ancel Keys kwam met zijn stelling dat hart-en vaatziekten veroorzaakt werden door het eten van verzadigde vetten. Inmiddels weten we dat zijn onderzoek dit helemaal niet uitwees en dat hij bewust of onbewust met de data gerommeld had, maar helaas is het voedingsadvies van de laatste 60 jaar hier nog steeds wel op gebaseerd.
De Amerikaanse Hart Organisatie was destijds een liefdadigheidsinstelling met maar heel weinig geld en had niet veel in te brengen. Dit veranderde dramatisch toen Proctor & Gamble, de maker van Crisco, de Amerikaanse Hart Organisatie ging sponsoren. Opeens zwommen ze in het geld en veel plaatjes van de Amerikaanse Hart Organisatie uit die tijd hadden een pak Crisco erop staan.
Ook nu is er nog een enorme industriële lobby, bijvoorbeeld tegen kokosolie en palmolie, want dit wordt in Amerika als een bedreiging voor soja olie gezien.
Maisolie, zonnebloemolie, rijstolie, soja olie etc.
Wat plantaardige oliën worden genoemd zijn in feite zaad-oliën. En ze zijn overal. Vrijwel elk product dat in een fabriek geproduceerd is bevat zaad-oliën.
Zaad-oliën kunnen gemaakt worden van:
- zonnebloempitten
- sesamzaad
- koolzaad
- raapzaad
- mais
- katoenzaad
- lijnzaad
- saffloer zaad
- rijst
- tarwekiemen
- soja
Waarom zijn zaad-oliën ongezond?
Er zijn vier belangrijke redenen waarom zaadolie die op de bovenstaande manier geproduceerd is slecht voor onze gezondheid is:
- oxidatie
- chemicaliën
- transvetten
- Omega 6 vetzuren
1. Oxidatie
Zaad olie is chemisch niet stabiel. Dit komt doordat zaden veel meervoudig onverzadigde vetzuren bevatten. Ze hebben dus veel dubbele verbindingen tussen koolstofatomen. Dit maakt ze onstabiel. Dit is ook waarom ze vloeibaar zijn.
De traditionele manier om olie uit zaden te halen is door koud te persen. Helaas is de opbrengst dan heel laag (en dit is waarom echte koudgeperste olie zo duur is). Door de zaden eerst te verhitten, kan je de opbrengst flink verhogen. Dit heeft wel een impact op de oxidatiesnelheid.
De oxidatiesnelheid wordt beïnvloed door warmte, licht, het vetzuurprofiel en het gehalte aan antioxidanten in de olie. Door de verhitting neemt niet alleen de opbrengst toe, er worden ook transvetten gevormd.
Oxidatie wordt een nog groter probleem wanneer je tijdens het koken de plantaardige oliën op een hoge temperatuur gaat verhitten (bijvoorbeeld frituren). Er komen dan stofjes vrij (zoals aldehyden) die in verband gebracht worden met onder meer kanker, ziekte van Alzheimer, etc.
2. Chemicaliën
Olie uit plantenzaden halen is niet simpel, hier komen veel chemicaliën aan te pas. Probeer zelf maar eens olie uit zonnebloemzaadjes te halen!
Hoe wordt zaadolie geproduceerd?
Olie uit zaden halen is niet zo makkelijk. Je zou misschien denken dat er veel olie in zaden zit, maar dat valt vies tegen. De traditionele manier is met een pers. Als je met een mechanische pers zaadjes perst om olie te krijgen is de opbrengst echter laag en dit proces is dan ook niet rendabel. Dit is waarom een aantal chemische processen gebruikt worden om de opbrengst te verhogen.
Deze processen worden steeds geavanceerder. Zaden ondergaan tal van chemische processen voordat ze in het flesje in je keukenkastje belanden. Door deze processen wordt de structuur van de moleculen in de zaden veranderd en wordt veel meer olie verkregen en blijft die olie veel langer houdbaar.
De zaden worden:
- de zaden worden verhit tot heel hoge temperaturen om natuurlijk voorkomende enzymen te deactiveren
- met een mechanische pers worden de zaden tot pulp geperst
- met een op petroleum gebaseerd oplosmiddel (hexaan of 2-methylpentaan (isohexaan)) gewassen
- vervolgens gaat de pulp met fosforzuur in een centrifuge
- de zaadolie is nu klaar om geraffineerd te worden (de rest gaat naar diervoer)
- de olie wordt nu ontgomt om zoveel mogelijk fosfatiden uit de olie te halen (de gom kan onder meer gebruikt worden om lecithine mee te maken)
- onzuiverheden worden door middel van bijtende soda (natrium hydroxide) of natriumcarbonaat eruit gehaald
- de olie wordt nu gebleekt met een klei of geactiveerde koolstof (natuurlijke anti-oxidanten worden er ook uitgefilterd)
- de olie wordt nu tot een extreem hoge temperatuur verhit om hem te ontgeuren
Plantaardige oliën en vetten oxideren snel en er worden daarom synthetische anti-oxidanten toegevoegd om ze langer houdbaar te maken. Deze synthetische anti-oxidanten worden in verband gebracht met een verstoord hormoonstelsel. Voorbeelden van zulke synthetische anti-oxidanten zijn:
Hoe wordt plantaardige olie geraffineerd?
Hier kan je een link naar een Youtube filmpje vinden over hoe plantaardige olie geraffineerd wordt.
3. Transvetten
Plantaardige oliën zijn chemisch niet stabiel en dit is waarom ze vaak (gedeeltelijk) gehydrogeerd worden. Er worden dan waterstof atomen toegevoegd. Dit klinkt onschuldig, maar het betekent wel dat er transvetten worden gevormd. Dit proces zorgt er voor dat de olie in een vet veranderd en dus niet meer vloeibaar is (dus bijvoorbeeld margarine) en langer houdbaar blijft.
Ook gedeeltelijk gehydrogeerde plantaardige oliën bevatten transvetten. Inmiddels weten we dat kunstmatig gemaakte transvetten voor veel gezondheidsproblemen zorgen en dat ze zo veel mogelijk vermeden moeten worden. Natuurlijke transvetten in vlees en zuivelproducten vormen geen probleem.
Als consument is het moeilijk om te weten of een plantaardig vet of olie transvetten bevat, want het hoeft niet op het etiket vermeld te worden. Mocht je zien dat een product gedeeltelijk gehydrogeerd is dan kan je er vanuit gaan dat het transvetten bevat.
Emulgatoren bevatten in het algemeen ook transvetten.
4. Hoog in Omega 6 vetzuren
Veel plantaardige oliën bevatten een heel scheve verhouding tussen Omega 6 en Omega 3 vetzuren. Dit is een probleem voor onze gezondheid. Omega 3 vetzuren helpen namelijk met het tegengaan van ontstekingen en Omega 6 vetzuren veroorzaken ontstekingen.
Ontstekingen zijn een onderdeel van een genezingsproces (bijvoorbeeld als je een wond hebt), maar chronische ontstekingen vormen vaak het begin van ziektes, zoals bijvoorbeeld bepaalde soorten kanker, hart-en vaatziektes, diabetes, artritis, darmaandoeningen, etc.
Het is dus belangrijk om Omega 3 en Omega 6 vetzuren in ongeveer de juiste verhouding via je voeding binnen te krijgen. Hier kan je daar meer over lezen.
Welke plantaardige oliën op het keto dieet
Als je boodschappen doet kies dan gezonde vetten. Gezonde vetten zijn dierlijke vetten, maar er zijn ook gezonde plantaardige vetten, zoals:
- extra vierge (koudgeperste) olijfolie
- extra vierge (koudgeperste) kokosolie
- extra vierge (koudgeperste) avocado olie.
Olijfolie, kokosolie en avocado olie zijn geen zaad-oliën maar komen uit de vruchten van de plant. Het zijn natuurlijk wel plantaardige oliën, het is dus wel mogelijk om plantaardige oliën op het keto dieet te gebruiken. Omdat er echter zoveel vraag is wordt er wel veel gesjoemeld.
Zo heeft een onderzoek in 2020 laten zien dat het gros van de zogenaamde extra vierge avocado olie totaal niet uit koudgeperste avocado olie bestaat! Dit komt mede doordat avocado olie geen gereguleerd product is en doordat de vraag zo hoog is en er dus snel veel geld verdiend kan worden.
