Er zijn heel veel verschillende dingen die stress bij een kind kunnen veroorzaken. Bovendien gaat elk kind anders met situaties om, dus wat voor het ene kind stressvol is, hoeft voor het andere kind niet stressvol te zijn.  Stress kan zich ook op verschillende manieren uiten. Bij het ene kind uit zich iets in stress, bij het andere kind in angst en bij weer een ander kind in depressie.

Stressvolle situaties voor kinderen in alle leeftijdscategorieën:

• problemen thuis (relatieproblemen van de ouders, geldproblemen, verhuizing, ziekten, ongeval, gezinsuitbreiding)
• hoge verwachtingen: prestatiedruk, het beste willen/moeten zijn (faalangst), te hoge werkdruk (te veel toetsen, projecten, competities, te veel huiswerk etc.)
• schoolklimaat: pesten, slechte relatie met docenten, drukke klas
• sociaal leven: geen vrienden, ruzie met vrienden, erbij willen horen
• medische problemen: frequente, mogelijk pijnlijke medische behandelingen

Peuters en stress

Al heel jonge kinderen kunnen last hebben van stress. Ze zijn nog te jong om dit goed aan te kunnen geven en dit maakt het dan soms ook moeilijker om te herkennen dat ze last hebben van stress.

Stress symptomen

Mogelijke stress symptomen bij peuters:

• huilerig
• angstig teruggetrokken gedrag
• agressief of druk gedrag
• zenuwachtig
• slecht slapen
• vaak moe zijn
• niet goed eten
• buikpijn

Vroeger werd vooral emotionele en fysieke verwaarlozing gezien als de oorzaak van stress bij kinderen. Tegenwoordig wordt stress bij heel jonge kinderen ook veroorzaakt door de steeds snellere en drukke maatschappij.

Zo kan het bijvoorbeeld stressvol voor peuters zijn om naar de kinderopvang te gaan. Dit kan zijn omdat ze dan hun ouders missen en ze nog te jong zijn om echt met andere kinderen om te gaan. Bovendien kan de kinderopvang soms druk en lawaaierig zijn, wat extra stress kan veroorzaken. Een drukke thuissituatie kan ook stress bij jonge kinderen veroorzaken.

Kleuters en basisschoolkinderen en stress

Kinderen gaan tegenwoordig veel jonger naar school dan vroeger. Bovendien moeten ze nu al veel jonger écht leren, dus netjes op hun stoeltje blijven zitten en goed luisteren en is er minder tijd en ruimte om te spelen.

Voor het ene kind is dit makkelijker dan voor het andere kind. Vooral bij jongetjes, maar zeker ook bij meisjes, kan dit extra stress veroorzaken en het kan leiden tot:

• Druk gedrag
• Meer huilen en boos gedrag
• Concentratie problemen
• Bedplassen
• Niet alleen willen/kunnen slapen

In de hogere klassen op de basisschool kan de prestatiedruk flink toenemen. Kinderen krijgen veel meer toetsen en moeten van allerlei projecten doen. Op de basisschool van mijn dochter moesten de kinderen in groep 8 niet alleen heel veel toetsen maken, maar ook maar liefst drie projecten (thuis!) doen. Kinderen hebben hierdoor steeds minder tijd voor rust en ontspanning.

Daar kan dan nog bij komen dat ook naschoolse activiteiten een steeds grotere druk op kinderen kunnen leggen. Denk bijvoorbeeld aan hockey, tennis of waterpolo, waar als je kind een beetje leuk mee wilt doen, er vaak grote druk is om meerdere malen per week te komen trainen. Dus niks meer 1x per week lekker hockeyen zoals vroeger. Nee, nu moet je proberen in een bepaald team te komen. Om daarvoor in aanmerking te komen moet je dan minimaal 3-4 x per week te trainen en dan ook nog eens een wedstrijd in het weekend te spelen. Hetzelfde geldt voor een heleboel andere sporten. Het gaat meer en meer om de prestaties dan om lekker met elkaar plezier te hebben.

Ouders leggen ook steeds meer druk op hun kinderen. Je wilt dat je kind straks goede kansen in de maatschappij heeft en dus zo goed mogelijk voorbereid is. Dit kan prestatiedruk op school verhogen, maar ook in sport of andere activiteiten. De verleiding is groot om te willen dat je kind in alles uitblinkt. De boog komt dan altijd gespannen te staan.

Scholieren en stress

70% van de middelbare scholieren geeft aan last van stress te hebben.  Kinderen van 15 kunnen al een burn-out hebben.

Scholieren hebben het nu drukker dan ooit. Druk op school, het sportveld, thuis, social media. Dan heb je ook nog eens met de puberteit te maken. Je wereld staat op zijn kop.

Schoolwerk, meer vakken, meer projecten en continu maar toetsen! Scholen worden steeds groter met minder persoonlijk contact. Pesten en treiteren wordt een steeds groter probleem voor steeds meer kinderen. Sociale media kan de groepsdruk nog verder vergroten en nog minder kans geven op een adempauze.

Ook sporten kan een vorm van druk worden en extra stress veroorzaken. Vroeger kon je sporten om gewoon plezier te hebben, nu moet er steeds vaker gepresteerd worden. Al snel is het dan helemaal geen ontspanning meer!

Het is duidelijk dat kinderen tegenwoordig niet veel tijd hebben om gewoon niks te doen! Eindeloze lange zomervakanties zoals vroeger, die hebben onze kinderen niet meer.

Symptomen van stress bij scholieren

• Moe, futloos, nergens zin in
• Continu piekeren, niet kunnen ontspannen
• Slecht slapen en niet uit bed kunnen komen
• Concentratieproblemen
• Neerslachtig
• Hoofdpijn, buikpijn, rugpijn zonder duidelijke fysieke oorzaak
• Snel geïrriteerd – kort lontje
• Angst-en paniekaanvallen
• Depressief